Η Eurovision της Ιστορίας

Τις προηγούμενες μέρες ζήσαμε στη χώρα στο ρυθμό δύο πανηγυριών. Από τη μια εκείνο του μουσικού διαγωνισμού της EUROVISION, που προβλήθηκε από την κρατική τηλεόραση, και από την άλλη εκείνον της ανάδειξης του «μεγαλύτερου Έλληνα όλων των εποχών», της EUROVISION της Ιστορίας, που έδειξε ο ΣΚΑΪ. Ανακουφισμένοι από το τέλος τους αλλά και χρεωμένοι οικονομικά, αισθητικά, ιδεολογικά, μπορούμε να πούμε τώρα κάποια πράγματα για τους διαγωνισμούς αυτούς. Κι αν για τον τραγουδιστή Sakis έχουν γραφτεί πολλά, για τον Sakis της Ιστορίας -τον Αλέξανδρο και τους υπόλοιπους συνυποψήφιούς του- απουσιάζει η αναφορά και η κριτική.
Η συγκυρία το ΄φερε οι δύο παραγωγές να προβληθούν με μια μέρα διαφορά κι έτσι γίνεται ακόμη πιο ξεκάθαρη η κοινή τους βάση. Πρόκειται για δύο τηλεοπτικά θεάματα. Κι αν για τη μαζική μουσική βιομηχανία τα φώτα, το έντονο μακιγιάζ, τα κλωνοποιημένα αστέρια είναι τροφή και λίπασμα, τα αντίστοιχα υλικά για την Ιστορία είναι δηλητήριο. Όμως αυτά ήταν που προσφέρθηκαν αφειδώς με την τηλεοπτική παραγωγή, και με την παράλληλη εκδοτική δραστηριότητα, με τον τίτλο «Οι μεγάλοι Έλληνες», από τον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ.
Για τον καθένα «μεγάλο» ακολουθήθηκε η πορεία που οδήγησε και τον τραγουδιστή Sakis στην κορυφή. Πρώτα απ’ όλα διαμορφώθηκε και φιλοτεχνήθηκε το σώμα-πορτραίτο του. Κάθε «προσωπικότητα» είχε μοναχά προτερήματα, προχώρησε σε αξιοθαύμαστα έργα, αναγνωρίστηκε και από τους αντιπάλους. Όλοι οι «Μεγάλοι Έλληνες» ήταν αψεγάδιαστοι, φτιασιδώθηκαν για να μη φαίνονται οι «ατέλειες». Όπως ακριβώς και οι Sakis. Βέβαια δε διαγωνίστηκαν με τις γραμμώσεις και το γυμνασμένο τους σώμα αλλά με τις εθνικές νίκες, τις αποτελεσματικές συμφωνίες, τις μεγαλόπρεπες εκστρατείες.
Κατόπιν το τέλειο αυτό σώμα αποκόπηκε από τους σύγχρονούς του, ξέφυγε από τον ιστορικό του χρόνο, απομακρύνθηκε από το γεωγραφικό του χώρο και έδρασε –με τους άλλους διαγωνιζόμενους- στην ίδια εποχή και στον ίδιο χώρο. Αναδείχθηκε μια λαμπερή προσωπικότητα, στήθηκε το άγαλμα του ενός, του μοναδικού, που δημιούργησε και τον ίδιο αλλά και τον κόσμο στον οποίο έδρασε. Ένας μικρός θεός ή ένα μεγάλο αστέρι δηλαδή! Όπως ακριβώς και οι Sakis, στο πανηγύρι της EUROVISION, συναγωνίζονται φαινομενικά ανόμοιους αλλά ουσιαστικά τους ίδιους κλώνους, τα άλλα αστέρια της ίδιας μήτρας της βιομηχανίας του θεάματος.
Έπειτα έφτασε η στιγμή της ανάδειξης και της προπαγάνδας της καθεμιά προσωπικότητας. Μέσω «επωνύμων» από τον τηλεοπτικό χώρο απέκτησαν εκπρόσωπο, το alter ego τους, που έφτιαξε τη γέφυρα για την επικοινωνία με το σύγχρονο τηλεθεατή. Αυτός ο εκπρόσωπος έκανε τη μαζική δουλειά αλλά και οι ίδιοι οι «μεγάλοι» δεν κάθησαν με σταυρωμένα χέρια. Και με ολοσέλιδες καταχωρίσεις, που δεν είχαν τίποτα να ζηλέψουν από τις αντίστοιχες υποψηφίων βουλευτών, διεκδίκησαν την ψήφο των εκλογέων. Στήθηκαν μπροστά στο φωτογραφικό φακό, πόζαραν με χάρη και έστειλαν το μήνυμα: Ψηφίστε με γιατί… δίδαξα τον Αλέξανδρο, έφερα τη δημοκρατία, έδιωξα τους Τούρκους, κλπ. Ψηφίστε με, όπως ακριβώς και η κα Σαρρή στις προηγούμενες εκλογές, χωρίς όμως να τύχουν της δηκτικής σάτιρας του κου Λαζόπουλου (φαίνεται ότι είναι «πολύ μεγάλοι» για να τους σατιρίσει ή, ίσως, δεν έπεσε στην αντίληψή του το κακέκτυπο της λαϊκής αοιδού). Όπως ακριβώς κι οι Sakis, που παρελαύνουν σε χώρες και τηλεοπτικά δίκτυα για να μεταφέρουν παντού την απαράμιλλη τέχνη τους. Τέλος ήρθε και στιγμή της αλήθειας! Ολόκληρο το προϊόν βγήκε στο «γυαλί» για να ψωνίσει ο τηλεθεατής. Κι εδώ λειτούργησε η Δημοκρατία! Τα σύγχρονα μέσα, διαδίκτυο και SMS, μπήκαν στην υπηρεσία της και έδωσαν τον τελικό λόγο στο λαό, αφού όλα είχαν ετοιμαστεί στο παρασκήνιο από τους ελάχιστους. Το έργο έχει παιχτεί με επιτυχία και πάλι. Πόσα εκατομμύρια δεν ψήφισαν για να επιλέξουν αρχηγούς και ηγέτες με την αίσθηση της συμμετοχής σε μιαν ανύπαρκτη όμως διαδικασία. Όπως ακριβώς και οι Sakis, ψηφίζονται από τον κόσμο, για να επιλεγεί μια πλευρά του ίδιου και από τα πριν ετοιμασμένου νομίσματος.
Πολλά ανάλογα θα μπορούσαν να γραφτούν και να κάνουν πολύ πιο φανερό ότι οι δύο φαινομενικά άσχετοι μεταξύ τους διαγωνισμοί είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα: ένα λαμπερό πανηγύρι! Σκοπεύουν προγραμματικά σε διαφορετικούς στόχους αλλά ταυτίζονται ουσιαστικά στη διαδικασία κι έχουν το ίδιο αποτέλεσμα: την ομογενοποίηση και την αποδοχή καθορισμένων προτύπων σκέψης και πράξης. Στη Μόσχα, στο διαγωνισμό της EUROVISION της μουσικής, επιδείχθηκε και βραβεύτηκε η μαζική αισθητική, το επίπεδο και το ουδέτερο. Στον ΣΚΑΪ, στη EUROVISION της Ιστορίας, επιδείχθηκε και βραβεύτηκε η απονευρωμένη, άκριτη, «αντικειμενική», αρσενική Ιστορία.
Μένουν πολλά ακόμη να γραφτούν για την παραγωγή του ΣΚΑΪ. Το εγχείρημα φέρνει στο προσκήνιο και ανοίγει τη συζήτηση για πολλές πτυχές της Ιστορίας: του ρόλου της, της χρήσης της, των σκοπών της. Στην κατεύθυνση αυτή, και ως μία από τις αφετηρίες αυτής της κουβέντας, θυμίζω το παρακάτω ποίημα του Μπρεχτ, που γράφει πολύ καιρό πριν για την προσωπικότητα στην Ιστορία, ένα από τα θέματα που ανέδειξαν τα καλλιστεία του ΣΚΑΪ, η EUROVISION της Ιστορίας.
Υ.Γ. Ένα χρόνο μετά το θάνατό του, γίνεται φανερή η απουσία του Άγγελου Ελεφάντη. Το άρθρο του για τους «Μεγάλους Έλληνες» θα μας μάθαινε πολλά και θα μας ευχαριστούσε.